Obszar Polski
południowo-wschodniej, obejmujący województwa: rzeszowskie,
przemyskie, krośnieńskie i tarnobrzeskie, nie sprzyjał
powstawaniu struktur opozycji antysystemowej, zwłaszcza opozycji
o radykalnym, niepodległościowym charakterze. Brak dużych
zakładów pracy oraz licznych skupisk młodzieży akademickiej
ograniczał potencjalną bazę członków i sympatyków. Brak silnych
środowisk kombatanckich powodował kruchość tradycji
niepodległościowych. Brak dużych ośrodków miejskich, które
zapewniałyby anonimowość ułatwiał infiltrację ze strony Służby
Bezpieczeństwa. Wszystkie te czynniki powodowały, że struktury
KPN na tym terenie były nieliczne i były silnie zinfiltrowane
przez SB (podobnie wyglądała sytuacja w strukturach Solidarności
Walczącej, powstających nieco później na tym terenie). W takich
warunkach powstanie ośrodków radykalnej opozycji ma charakter
przypadkowy i zależy od pojawienia się lokalnego lidera,
zdolnego skupić wokół siebie grupkę sympatyków i pociągnąć pracę
organizacyjną. Gdy idzie o KPN, to tacy liderzy pojawiali się na
omawianym terenie zwykle w województwie przemyskim (a nie w
największym mieście regionu - w Rzeszowie), co wiązało sie
prawdopodobnie z antykomunistycznym nastawieniem tutejszego
biskupa - Ignacego Tokarczuka.
W latach 1977-1978 w Przemyślu prowadził działalność Stanisław
Kusiński, który kierował punktem konsultacyjno-informacyjnym
(PKI) ROPCiO. Za jego sprawą spotkania w Przemyślu miał Leszek
Moczulski a do miasta docierała niezależna prasa z Warszawy,
wydawana przez KOR i ROPCiO. W połowie 1978 wokół niego
zawiązała się grupa opozycjonistów, uczestników Ruchu, do której
weszli: Stanisław Sudoł, Stanisław Frydlewicz, Wit Siwiec i Jan
Ekiert. Po rozłamie w Ruchu Obrony cała grupa poparła
Moczulskiego.
Działalność Okręgu KPN w Przemyślu rozpoczął już pod koniec 1979
Jan Ekiert. Miał on kontakty z ośrodkami KPN zarówno w Warszawie
(Moczulski, Szeremietiew) jak i w Krakowie (Gąsiorowski).
Łącznikiem Ekierta z Gąsiorowskim był Adam Szybiak, rejestrowany
przez SB jako TW "Paweł". Działalność Ekierta polegała głównie na budowie kanałów kolportażowych
dla bibuły sprowadzonej z Warszawy i Krakowa. Formalnie
przemyski okręg KPN podlegał pod Obszar Południowy z siedzibą w
Krakowie.
Wysiłki Ekierta, aby w kwietniu 1980 zorganizować akcję mającą
na celu uczczenie 40 rocznicy Zbrodni Katyńskiej spełzły na
niczym wskutek przeciwdziałania SB. Podobnie zakończyła sie
podjęta przez niego próba wywołania strajku na stacji
przeładunkowej w Medyce w sierpniu 1980.
|